Συν Αθηνά και χείρα κίνει

Συν Αθηνά και χείρα κίνει έλεγαν οι αρχαίοι, που πίστευαν ότι, εκτός από την τύχη και τη βοήθεια των θεών, πρέπει και εμείς οι ίδιοι να καταβάλουμε τις απαιτούμενες προσπάθειες για να αλλάξουμε την τύχη μας...

 Το ρητό ανέφερε για πρώτη φορά ο μυθοποιός Αίσωπος (620-560 π.Χ.), αλλά όπως συμβαίνει με άλλα ανάλογα γνωμικά, δεν έχει πάντα εφαρμογή σε όλους τους ανθρώπους και όλες τις καταστάσεις.

Υπάρχουν περιπτώσεις όπου πραγματικά χρειαζόμαστε βοήθεια και οι γύρω μας αρνούνται να μας τη δώσουν, είτε γιατί έχουν τους λόγους τους είτε γιατί δεν το βλέπουν ζώντας στον δικό τους κόσμο και όταν χτυπάει ο συναγερμός, τότε ίσως είναι πολύ αργά γι' αυτόν που ζητάει τη βοήθεια και δεν την έχει.

Η αλήθεια είναι ότι η βοήθεια, ή αν προτιμάτε η αλληλεγγύη, μπορεί να προλάβει επώδυνες καταστάσεις σε πολλές περιπτώσεις και να αλλάξει προς το καλύτερο τη ζωή των συντρόφων, φίλων ή συνανθρώπων μας.

Απειρες είναι οι περιπτώσεις που χρειαζόμαστε βοήθεια ως άνθρωποι από το περιβάλλον μας, από τις πιο απλές, όπως μια ερωτική απογοήτευση, μέχρι τον εθισμό σε απαγορευμένες ουσίες, ψυχολογικά προβλήματα, πένθος, φόβο, κατάθλιψη, άγχος, οικονομική ανέχεια, φόβο, κακοποίηση, χωρισμό και πολλές άλλες ανεξάντλητες περιπτώσεις. Οπως συμβαίνει και με άλλες ανθρώπινες καταστάσεις, η επίκληση βοήθειας για διάφορους λόγους είναι μια καλή πηγή έμπνευσης για τους στιχουργούς που γράφουν τραγούδια.

Η πιο γνωστή κραυγή για βοήθεια στη μουσική είναι αυτή των Beatles από το 1965, με τον John Lennon να εκφράζει τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε εκείνη την περίοδο στη ζωή του με το Help!, τραγούδι που χάρισε τον τίτλο και στην ομώνυμη κινηματογραφική τους ταινία. Ο Lennon στο τραγούδι παραδεχόταν ότι όσο ήταν νέος δεν είχε την ανάγκη κανενός, αλλά μεγαλώνοντας οι ανασφάλειες τον οδήγησαν στο να είναι ανοιχτός σε βοήθεια και κραύγασε ζητώντας την:

Help, Ι need somebody,

Help, not just anybody,

Help, you know Ι need someone,

Help!

Ο Paul McCartney βασικά έγραψε το With a little help from my friends, που είναι το πιο γνωστό τραγούδι των Beatles, με ερμηνευτή τον Ringo Starr.

Ερωτική προέλευση έχει συνήθως η επίκληση για βοήθεια στα αγγλόφωνα τραγούδια, όπως τα Help me-Joni Mitchell, Help me make it through the night-Kris Kristofferson, S.Ο.S.-Abba, Someone to watch over me-Ella Fitzgerald, Ι can't help my self και Reach out i'll be there-Four Tops. Ενώ το Hey you των Pink Floyd είναι ένας μικρός ύμνος στην ανθρώπινη αλληλεγγύη.

Στα δικά μας τραγούδια, συνήθως ζητάμε τη βοήθεια του Θεού και της Παναγίας για να ξεπεράσουμε τα ερωτικά μας προβλήματα.

Ο πάντα καυστικός στους στίχους των τραγουδιών του Παύλος Σιδηρόπουλος στο Εν κατακλείδι, από το άλμπουμ του 1978 Μπάμπης ο Φλου, τραγουδούσε: Κατά τα άλλα εσείς που 'σαστε υγιείς και αξιοπρεπείς βοηθήστε μας και λίγο.

Δώστε μας πνοή, στέγη και τροφή, μια ιδέα στεγανή που να μην μπάζει κρύο.

Σχεδόν 40 χρόνια πριν, σε μια εποχή που το ελληνικό τραγούδι ήταν διαφορετικό, ο Κ.Χ. Μύρης (Κώστας Γεωργουσόπουλος) έγραφε τους στίχους για την Ιθαγένεια του Γιάννη Μαρκόπουλου, άλμπουμ στο οποίο υπάρχει το Χίλια μύρια κύματα, με τον Νίκο Ξυλούρη: Χίλια μύρια κύματα μακριά τ' Αϊβαλί.

Μεγάλωσαν τα γένια μας, η ψυχή μας αλλιώτεψε αγριεμένο το σκυλί γαβγίζει τη φωνή του, βοήθα καλέ μου μη φαγωθούμε μεταξύ μας.

Στο Σαββατόβραδο του Γιάννη Σπανού, το 1970, η Βίκυ Μοσχολιού, σε στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου που έβλεπε αρκετά μακριά στον χρόνο, τραγουδούσε το Ξύπνησ' η πόλη: Κίτρινο φως στη μακρινή τη συνοικία.

Μες στη βροχή κάποιοι εργάτες προχωρούν, λάσπη πετούν τα βιαστικά λεωφορεία

και στον σταθμό δυο μετανάστες καρτερούν.

Ξύπνησ' η πόλη, τα γιαπιά και το λιμάνι. Πήρε το κάρο και ξεκίνησε ο Θωμάς.

Βοήθα Χριστέ της γειτονιάς το φτωχομάνι, βοήθα Χριστέ να γίνει κάτι και για μας.

Η Μαρία Φαραντούρη, σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη και στίχους Νίκου Γκάτσου, ερμηνεύει Το εκκρεμές (1964): Ηρθα σαν τον γλάρο στην ακρογιαλιά.

Ηρθα να σε πάρω μ' εκατό φιλιά.

Είν' η ζωή με τ' όνειρο δεμένη. Ελα κι εσύ, χαρά μάς περιμένει.

Στ' όμορφο ταξίδι και τ' αλαργινό έχω για στολίδι τον Αυγερινό.

Τα φτερά μου ανοίγω, βόηθα με κι εσύ, φτάνουμε σε λίγο στ' άσπρο μας νησί.

Αρωμα στίχων Μανώλη Ρασούλη, που βοήθησε στο να δισκογραφήσουν το πρώτο τους άλμπουμ οι Χάρης & Πάνος Κατσιμίχας, τα Ζεστά ποτά (1985), έχει το Μια βραδιά στο λούκι: Βοήθεια, χριστιανοί, κοντεύω να φλιπάρω

ζηλεύω όποιον της μιλά και όποιον την κοιτάει, μα πιο πολύ ζηλεύω εκείνον π' αγαπάει

σαν τρέμει το κορμάκι της και σαν λιγοθυμάει.

Ο Παντελής Ροδοστόγλου με τα Διάφανα κρίνα στο άλμπουμ τού 1996 Εγινε η απώλεια συνήθειά μας, στο ομώνυμο τραγούδι ζητούσε βοήθεια με τον δικό τού ξεχωριστό τρόπο ερμηνείας:

Γλείφω το οξύ απ' τις ρωγμές των χειλιών σου

και προσπαθώ να σου απαλύνω τον πόνο

τα χρόνια που περάσανε μ' αφήσανε μόνο

να ψάχνω την πνοή μου στον νεκρό εαυτό σου

Ζητάω βοήθεια από ανήμπορα χέρια

που ριγούν στην αγάπη και τον τρόμο

πήρες λάθος τον δικό μου δρόμο

και ψάχνεις το φως μου σε σβησμένα αστέρια.

Στην Ηχώ του έρωτα λέγεται το άλμπουμ του 2002 που κυκλοφόρησε ο Νότης Μαυρουδής και στο οποίο υπάρχει, σε στίχους της Σμαρώς Παπαδοπούλου, Το σχοινί, με ερμηνεύτρια την Ελευθερία Αρβανιτάκη: Τα όνειρα που μου 'δωσε η ζωή

είναι χαρά και πόνος μες στα στήθια, τα συναντώ και το πρωί σε μια φωνή

μέσα στο πλήθος φωνάζουν για βοήθεια.

Το 1993, η Αλίκη Καγιαλόγλου κυκλοφόρησε το άλμπουμ Αντικατοπτρισμοί, με τα τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι που υπήρχαν στο αγγλόφωνο άλμπουμ Reflections του 1968, ένα από αυτά, σε στίχους της Αγαθής Δημητρούκα, ήταν Η προσευχή του ακροβάτη: Κύριε, είναι ώρα να βοηθήσεις μια ψυχή

δρόμο να βρει τώρα η ζωή μου η ρηχή.

Δεν μπορώ να ζω αντίθετα με Σένα, κι όπου σταθώ μ' άγνωστους ρυθμούς κι επίθετα

βοήθεια Σου ζητώ.

Είμαι ακροβάτης και γυρεύω δικό μου Θεό.

Οι ακροβάτες είναι αλήθεια ότι έχουν περισσότερο ανάγκη τη βοήθεια της τύχης και του Θεού, αλλά όλοι μας έχουμε περάσει κάποια στιγμή που θα θέλαμε βοήθεια, αλλά αποφύγαμε να τη ζητήσουμε. Στις σημερινές δύσκολες στιγμές που περνάμε όλοι μας, χρειαζόμαστε έστω μια ψυχολογική στήριξη που θα μας βοηθήσει να αισθανόμαστε καλύτερα και να ακούμε το Helpless του Neil Young μόνο για ψυχαγωγία και όχι για να εκφράσουμε τον πόνο μας.

Από την Ελευθεροτυπία                 

 Κώστα Ζουγρής